استفاده درمانی از زهر زنبور عسل
زهر زنبور عسل بعنوان یک درمان از دوران باستان مورد استفاده مردم قرار گرفته و آن ها مورد استفاده درمانی از زهر زنبور عسل بیشتر آگاه بودهاند. نیشی دردناک اما شفابخش. زهر زنبور عسل احتمالاً یکی از اولین داروهای طبیعی برای درمان آرتروز بوده است. همچنین زهر زنبور عسل به عنوان یک داروی هومیوپاتیک نیز کاربرد دارد. زنبوردرمانی در تمدن باستانی چین، هند، مصر، بابل و یونان استفاده میشده است. اینکه آیا زنبورداری به منظور استفاده از نیشهای شفابخش زنبورها ظهور کرده است یا به دلیل شیرینی عسل، همچنان جای سوال دارد.
تاریخچه استفاده درمانی از زهر زنبور عسل
– از میان کتابهای قدیمی که استفاده درمانی از زهر زنبور عسل را توصیه کرده اند، یک کتاب پزشکی چین باستان وجود دارد که در حدود ۵۰۰ سال پیش از میلاد توسط هوانگدی نیجینگ نوشته شده است.
– ارسطو حدود ۳۰۰ سال پیش از میلاد، در کتاب «تاریخچه حیوانات» آلت نیش زنبور و خواص قدرتمند زهر زنبور عسل را در کتاب خود شرح داده است.
– بقراط، پزشک یونان باستان، از زهر زنبور عسل برای اهداف درمانی استفاده کرده است. او این زهر را آرکانوم (راز کیمیاگری) نامید، یک داروی اسرارآمیز که خواص درمانی آن را بطور کامل درک نکرده است.
– در سال ۱۴ قبل از میلاد، پلینی بزرگ استفاده از زهر زنبور عسل در تاریخ طبیعی خود را شرح داده است.
– گالن (۱۳۰ تا ۲۰۰ میلادی) استفاده از عسل و زهر زنبور عسل را به عنوان دارویی برای طاسی تجویز کرده است.
– ثبت شده است که شارلمانی (۷۴۲-۸۱۴ میلادی) نیش زنبور را به منظور درمان نقرس دریافت کرده، در حالی که مونفات (۱۵۶۶-۱۶۳۴ میلادی) نیش زنبور را جهت بهبود جریان ادرار و برای مقابله با سنگ کلیه تجویز میکرده است.
– در سال ۱۶۰۹، سی. باتلر در کتاب «سلطنت زنانه» خود، به اندام نیش زنبور اشاره کرده است.
– در سال ۱۶۷۲، یان سوامردام شرحی کامل از آلت نیش زنبورها ارائه داده است.
– در ۱۸۳۴، ال. دوفور غده زهر را توصیف کرد و بعدها متوجه شد که این غده حاوی یک محلول قلیایی است که پس از آن به نام غده قلیایی یا غده دوفور شناخته میشود. در سال ۱۷۳۷ ساموئل دِیو در کتاب «داروشناسی» خود، استفاده از زنبور را برای درمان طاسی و همچنین به عنوان یک داروی مُدر توصیه کرده است.
– در ۱۸۵۸، دمارتی، پزشک فرانسوی، از نیش زنبور برای درمان چندین بیماری استفاده کرد. در ۱۸۵۸، سی.دبلیو. وولف، یک پزشک برجسته هومیوپاتی اهل برلین، کتاب خود «زنبور عسل اروپایی یا زهر زنبور عسل» را منتشر نموده و این ماده را به عنوان یک عامل درمانی در نظر گرفته است.
– در سال ۱۸۶۸، دانشمندان روسی لوکومسکی و لوبارسکی، کتابی را با عنوان «زهر زنبور عسل، نوعی دارو» منتشر کردند و استفاده درمانی از زهر زنبور عسل را در آن شرح داد.
– استفاده مدرن از زهر زنبور عسل در زنبوردرمانی، از طریق تحقیقات پزشک اتریشی، فیلیپ ترک، آغاز شد که نتایج تحقیق خود را در سال ۱۸۸۸ در کتاب «گزارشی درباره ارتباط ویژه بین نیش زنبور و آرتروز و روماتیسم» منتشر کرد.
– پس از جنگ جهانی اول، بودوگ بک، زنبوردرمانی بوسیله زهر زنبور عسل را وارد آمریکا کرد و در سال ۱۹۳۵، کتابی درباره درمان بوسیله زهر زنبور، بخصوص درمان آرتروز روماتیسمی، منتشر کرد.
– در اروپا، اولین داروی تجاری زهر زنبور عسل در سال ۱۹۲۸ به بازار عرضه شد.
– چارلز مراز، یکی از دانشجویان بک، درمان بوسیله زهر زنبور عسل را در ایالات متحده رواج داد.
بیشتر بخوانید: پرورش زنبور عسل موثر در گسترش گیاهان دارویی و تثبیت خاک
اثرات فیزیولوژیک زهر زنبور عسل
هفتاد سال گذشته، متجاوز از هزار و هفتصد نشریه علمی در مورد ترکیب و اثرهای مختلف زهر زنبور عسل در جانداران و انسان منتشر گردیده اند. قسمت عمده آنها از اروپای شرقی و آسیا می باشد. اکثر آنها روی نمایش مستقیم محل، اثرهای فیزیولوژیکی ترکیب های خاص مانند تخریب غشاء، سمیت یا تحریک و جلوگیری از عکس العمل های آنزیمی تمرکز دارند. این موضوع به میزان زیادی درک ما را از فرآیندهای پس از نیش زدن و ترکیبهای زهر و واکنش های مربوط به آلرژی را افزایش داده است.
مصرف زهر زنبور عسل در دزهای کم می تواند در مدارای تعداد زیادی از دردها موثر باشد. این ارزش درمانی زهر، نزد بسیاری از تمدن های قدیم شناخته شده بود. امروزه فقط مصارف زهر زنبور عسل در داروهای انسانی و دامپزشکی رایج است.

اثرات بیولوژیکی و درمانی اصلی زهر زنبور عسل
ترکیب زهر زنبور عسل به خوبی مورد مطالعه قرار گرفته است؛ این ماده مخلوطی پیچیده از پروتئینها، پپتیدها و عناصری با وزن مولکولی پایین است. اجزای اصلی این ماده، پروتئینها و پپتیدها هستند. با توجه به اجزای فرّار موجود در زهر زنبور عسل، حالت خشک و تازه آن تفاوتهایی با یکدیگر دارند، در غیر این صورت، خاصیت بیولوژیکی کلی آنها مشابه یکدیگر است.
مهمترین عاملهای موجود در زهر زنبور عسل که باعث استفاده درمانی از زهر زنبور عسل میشود، پروتئینها و پپتیدها هستند. آنزیمها پروتئینهایی هستند که واکنشهای خاصی را کاتالیز میکنند. ۵ نوع آنزیم در زهر زنبور عسل وجود دارند: فسفولیپاز A2، فسفولیپاز B، هیالورونیداز، فسفاتاز و آلفا-گلوسیسیداز. پلیپتیدها از ۲ یا چند آمینو اسید ساخته میشوند. پلیپپتیدهای اصلی زهر زنبور عسل عبارتند از: ملیتین، آپامین، MCD پپتید، سکاپید، پامین، مینیمین، آدولاپین، پروکامین A و B، مهارکننده پروتئاز، ترتیاپید، کاردیوپپ، ملیتین F. بسیاری از تحقیقات، خواص شفابخشی زهر زنبور عسل را به این پپتیدها مرتبط میدانند.
اجزای دارای وزن مولکولی پایین، متفاوت هستند: آمینو اسیدها، کاتکولامینها، قندها و مواد معدنی. در برخی داروها، وجود قندها نیز شناسایی شده است، اما زهر بوسیله گردآورندهای جمعآوری شده است که از آلودگی آن بوسیله گرده و شهد گل جلوگیری میکند، بنابراین هیچ قندی در آن وجود ندارد.
درمان آلزایمر با زهر زنبور عسل
در سال ۱۹۹۱، ایکدا و همکارانش تحقیق «بررسی اتوکاردیوگرافیک کمّی کاهش گزینشی موقعیتهای پیوند آپامین در هیپوکامپ آلزایمر» را ارائه دادند. در این تحقیق، موقعیتهای پیوند آپامین با استفاده از اتوکاردیوگرافی کمّی در هیپوکامپ ۹ بیمار مبتلا به آلزایمر و ۸ فرد شاهد هم سن بررسی شد.
در مدت شکلگیری هیپوکامپی از افراد شاهد، موقعیتهای پیوند آپامین شدیداً در سابیکولوم و CAI متراکم شدند. در بیماری آلزایمر، کاهش قابل ملاحظه و مجزای موقعیتهای پیوند آپامین در سابیکولوم مشاهده شد. این کاهش موقعیتهای پیوند آپامین در سابیکولوم، با تراکم سلولی مرتبط است، اما با تراکم پلاک عصبی ارتباطی ندارد.
این نتایج نشان میدهند که در بیماری آلزایمر، یک کاهش آناتومیکی مجزای کانالهای K+ وابسته به (Ca2+) در مدت شکلگیری هیپوکامپی رخ میدهد.
در سال ۲۰۱۱، رومرو-کوریِل و همکارانش تحقیق «آپامین باعث تغییر شکل خمیری در نورونهای هیپوکامپی در موشهای اسپراگ-داولی پیر میشود» را ارائه نمودند. آنها اظهار میکنند که «آپامین نوعی نوروتوکسین (سم عصب) استخراج شده از زهر زنبور عسل است و نوعی مسدودکننده گزینشی کانالهای K+ فعال شده با CA۲+ و دارای رسانایی کم (SK) میباشد. چندین مطالعه رفتاری و الکتروفیزیولوژیکی نشان میدهند که مسدود کردن SK بوسیله آپامین، ممکن است تحریکپذیری، انعطاف سیناپسی و نفوذ بلندمدت در ناحیه هیپوکامپی CA1 نورون را ارتقا ببخشد و به همین دلیل، آپامین به عنوان یک عامل درمانی در درمان بیماری آلزایمر پیشنهاد شده است.
هرچند، مکانیزمهای ریختشناسی دندریتی بکار رفته در این روند ارتقا، ناشناخته هستند. در تحقیق پیشرو، شیوه رنگآمیزی گلژی-کاکس و تحلیل شول جهت بررسی اثر آپامین بر مورفولوژی دندریتی نورونهای هرمی درون هیپوکامپ و کورتکس قدامی و نیز بر نورونهای مهرهای واسطه در سلولهای هستهای اکومبنس و گرانولی در چین دندانهای (DG) هیپوکامپ استفاده شدهاند. دریافتیم که در موشهای پیری که به آنها آپامین تزریق شد، تنها سلولهای گرانولی موجود در DG و نورونهای هرمی موجود در هیپوکامپ خلفی و بطنی تغییر کردهاند. تحقیق ما نشان میدهد که آپامین ممکن است مورفولوژی دندریتی در هیپوکامپ را تغییر دهد، که میتواند با ارتقای تحریکپذیری نورونی و انعطاف سیناپسی ناشی از آپامین در ارتباط باشد.»
گزارشهای منحصربفرد زیادی درباره اثرات مثبت این ماده در زوال عقل و آلزایمر وجود دارند که توسط لودیانسکی گزارش شده و توسط سی. کلارک، آر. گوردون، بی. هریس و سی. هلوی در سال ۱۹۹۹ در دایرهالمعارف عملکرد مکمل سلامتی منتشر شدهاند.
بیشتر بخوانید: زنبور عسل و زنبورداری صنعتی که باید حمایت شود
نشانه های هشدار دهنده حساسیت
-
نامنظم بودن لبه پایول در نقطه گزش
-
افزایش قطر پایول به بیش از ۲ سانتی متر
-
تورم آشکار خارش و بثورات در بیرون از ناحیه ی گزش
-
احساس طعم نشاسته در گلو
-
سرفه های ناگهانی
-
اشک ریختن
-
ورم ملتحمه
-
سردرد، سرگیجه و بالا رفتن دمای بدن
چنانچه هر یک از این نشانه ها دیده شود، باید زنبور درمانی را متوقف و آن را با دوره ۱۰ روزه آنتی هیستامین جایگزین ساخت. زنبوردرمانی را می توان پس از وقفه ای ۱۰ روزه تکرار کرد. با این وجود این کار را باید با دقت تمام انجام داد و اگر هر یک از علائم آلرژی از نو بروز کرد، می بایست بی درنگ درمان را متوقف ساخت.
آلرژیک، کمک های اولیه مشتمل بر بیرون کشیدن نیش از بدن، در صورت بروز واکنش مالیدن الکل اتیلیک ۷۰٪ بر روی نقطه ی گزش، قرار دادن پانسمان سرد بر روی پوست و مصرف آنتی هیستامین است.

درمان آرتروز با زهر زنبور عسل
طبق اظهارات استفان بوگدانوف که به مدت ۲۶ سال در مرکز تحقیقات بر روی زنبور در سوئیس فعالیت میکرد، مکانیزم درمان آرتروز با زهر زنبور عسل توضیح داده شده است:
* زهر زنبور عسل ساخت مواد پیشالتهابی مانند سیتوکینین، PEG-2، NO، عامل TNF-2 نکروز تومور و آنزیم COX-2 را مسدود میکند.
* زهر زنبور عسل از تکثیر سلولهای سینوویال روماتوئید جلوگیری میکند.
همان گونه که از تصاویر اشعه ایکس بیماران مشاهده شده، به نظر میرسد که زهر زنبور عسل بر شکلگیری روماتیسم تأثیری ندارد، بلکه درد و التهاب را کنترل میکند. نرخ موفقیت استفاده از این روش بطور کلی خوب بوده و عموماً بین ۶۰ تا ۹۰ درصد میباشد.
درمان آرتروز با زهر زنبور عسل که بر روی موش ها آزمایش شده، به اندازه درمان بوسیله کورتیزول، موثر بوده است. بر اساس تجربه وسیع دکتر لودیانسکی در بیمارستانهای روسیه و سایر پزشکان عمومی و همچنین تجربه خود وی در درمان آرتروز، استفاده درمانی از زهر زنبور عسل در برابر آرتروز روماتیسمی، بهتر از درمان ورم مفاصل و استخوانها عمل میکند.
روشهای درمانی مختلفی بوسیله زهر زنبور عسل جهت استفاده وجود دارند:
-
نیش زنبورها (BS)
-
اپیپانکچر (AP) (طب سوزنی زهر زنبور عسل)
-
تزریق
-
الکتروفورز و فونوفورز (استفاده به همراه امواج فراصوت)
لی و همکارانش، کاربرد اپیپانکچر بر درد عضلانی-استخوانی را بررسی کردند. زهر زنبور عسل در روند درمان چندین بیماری مورد استفاده قرار گرفت: گردن درد، درد قسمت پایین کمر، درد فتق دیسک کمر، درد دیسکی، درد شانه پس از سکته، پیچخوردگی حاد مچ پا، پیچخوردگی مچ دست، آرتروز روماتیسمی و ورم مفاصل و استخوانهای زانو.
درمان بوسیله اپیپانکچر در تمام این بیماریها موثر بود. اپیپانکچر درد را موثرتر از طب سوزنی تسکین میدهد. درباره اثرات زهر نیش زنبور در نقاط طب سوزنی در مقایسه با سایر نقاط بدن، انجام مطالعات بیشتر ضروری است. امروزه تنها نیش در نقاط طب سوزنی، جهت درمان مورد استفاده قرار میگیرند.
بیشتر بخوانید: نژاد ایرانی زنبورعسل یکی از مهمترین ذخایر دنیا
تحقیقات در زمینه درمان آرتروز با زهر زنبور عسل
چندین مطالعه تجربی و آزمایشهای بالینی درباره اپیپانکچر(طب سوزنی) برای آرتروز در پایگاههای داده پزشکی پابمد، امبیس و کتابخانه کوچران وجود دارند. مقالات بیش از ۱۷۰۰ دانشمند بر زمینه ترکیب و اثرات متعدد زهر زنبور عسل در حیوانات و انسانها منتشر شدهاند.
تقریباً تمام تحقیقات اخیر در کره جنوبی انجام شدهاند و دو نشریه اصلی «نشریه کرهای انجمن طب سوزنی و درمان بوسیله سوزاندن موکسا بر روی بدن» و «نشریه طب شرقی کرهای» این تحقیقات را به چاپ رساندهاند. بسیاری از این تحقیقات برای عموم در دسترس هستند و میتوانیم آنها را در صفحات علمی بیابیم.
برخی از این تجقیقات عبارتند از:
در سال ۲۰۰۴، تحقیق «تحریک محل طب سوزنی با زهر زنبور عسل رقیق (اپیپانکچر) حساسیت نسبت به درد را در مدل درد نوروپاتیک کاهش میدهد: درگیری آدرنوسپتورهای آلفا ۲ ستون فقرات» توسط دی.اچ. روه و همکارانش از دپارتمان فیزیولوژی دامپزشکی دانشکده دامپزشکی دانشگاه ملی سئول انجام شد. این تحقیق اثرات بالقوه ضدحساسیت به درد و آنتیآلودینی اپیپانکچر در یک مدل درد نوروپاتیک موشها را بررسی کرد.
نتیجهگیری آنها این بود که «مشخص شده است که اثر بهبوددهندگی اپیپانکچر بر حساسیت حرارتی نسبت به درد، بوسیله آدرنوسپتورهای آلفا۲ ستون فقرات، و نه گیرندههای اوپیوئید، تعدیل میشود. این دادهها نشان میدهند که اپیپانکچر ممکن است برای بیماران مبتلا به بیماری دردناک عصب محیطی، بخصوص در افرادی که واکنش ضعیفی به مسکنهای اوپیوئیدی نشان میدهند، درمان جایگزین موثری باشد».
در سال ۲۰۰۶، وای.اچ. باک و همکارانش از کره جنوبی، «اثر ضدانعقادی و مکانیزم طب سوزنی زهر زنبور عسل (اپیپانکچر) بر درد التهابی در مدل موشهای مبتلا به آرتروز ناشی از کلاژن که بوسیله آدرنوسپتورهای آلفا۲ تعدیل شدهاند» را مورد مطالعه قرار دادند. نتایج این تحقیق نشان دادند که اپیپانکچر زهر زنبور عسل میتواند درد التهابی را در آرتروز ناشی از کلاژن در موشها را تسکین دهد و اثر ضدانعقادی طب سوزنی بوسیله زهر زنبور عسل را میتوان به واسطه گیرنده آلفا۲ ترشح کننده آدرنالین انجام داد. بر همین اساس درمان آرتروز با زهر زنبور عسل را مورد استفاده قرار می دهند.
تحقیق «درمان اپیپانکچر برای درد پس از سکته در ناحیه مرکزی بدن» که توسط اس.پی. یون و بی.سی سان از مرکز طب شرقی سنت پل سئول انجام شده بود، در سال ۲۰۱۰ منتشر شد که اثربخشی درمان بوسیله اپیپانکچر در موارد مبتلا به درد پس از سکته در ناحیه مرکزی بدن را بررسی میکرد. نتایج این تحقیق نشان دادند که اپیپانکچر روش مداخلهای موثر و امنی جهت درمان درد پس از سکته در ناحیه مرکزی بدن بوده است.

درمان ام اس MS با زهر زنبور عسل
تصور میشود که ترکیبات فعال در زهر، بافت آسیب دیده که ممکن است در نتیجه حملات MS غلافهای عصبی تشکیل دهد را در هم میشکند. همچنین به نظر میرسد که زهر، انتقال سیناپسی را ارتقا بخشیده، فعالیت حرکتی را افزایش میدهد.
تمام این موارد عملکرد عصبی سیستم عصبی را بهبود بخشیده و علائم فرسایشی MS را کاهش میدهند. زهر زنبور عسل، در شیوه طب شرقی به مدت طولانی مورد استفاده قرار گرفته و تمام متون تخصصی نشان میدهند که زهر زنبور عسل، در مقابل واکنشهای التهابی مرتبط با آرتروز و سایر بیماریهای التهابی، نقشی ضدالتهابی یا ضددرد ایفا میکند.
به دلیل اینکه بسیاری از ویژگیهای بالینی و پاتولوژیکی التهاب مغزی-نخاعی خودایمنی تجربی (EAE) شباهت زیادی به MS دارد، در سال ۲۰۰۳، تحقیقی که توسط جی. لی و همکارانش انجام شد، چگونگی تسلط زهر زنبور عسل بر اختلاف سلول خودایمنی و نفوذ به نخاع در موشهای مبتلا به EAE (که معمولاً در آزمایشات مربوط به MS به عنوان مدل استفاده میشوند) را تعیین نمود.
نتایج نشان دادند که «درمان ام اس (MS) با زهر زنبور عسل، تعداد سلولهای T CD4(+)CD25(+)Foxp3(+) را افزایش و از تکثیر سلول T CD4(+) در محیط آزمایشگاهی جلوگیری کرد. درون بدن، درمان بوسیله زهر زنبور عسل، جمعیت سلولهای T CD4(+)CD25(+)Foxp3(+) را افزایش داد. از این گذشته، استفاده از زهر زنبور عسل، شدت EAE را کاهش داد، درحالی که بطور همزمان باعث کاهش INF-گامای سازنده سلولهای T CD4(+)، IL-17A سازنده سلولهای T CD4(+) و سیتوکین التهابی سازنده INF-گاما، IL-17A، TNF و IL-6 شد.
حیواناتی که درمان ام اس (MS) با زهر زنبور عسل برای آنها اتفاق افتاده است ، نفوذ و مورفولوژی حفظ شده کمتری را در مقایسه با حیوانات درمان شده بوسیله محلول نمکی از خود نشان دادند. جالب توجه است که زمانی که سلولهای T CD4(+)CD25(+)Foxp3(+) با استفاده از آنتیبادی ضد CD25 کاهش یافت، اثرات درمانی زهر زنبور عسل بر EAE نیز از بین رفتند. این تحقیق عنوان میکند که زهر زنبور عسل میتواند عامل درمانی بالقوهای برای اثرات ضدالتهابی در یک مدل حیوانی EAE باشد.
اگر اسکن مغز بوسیله MRI روش معتبری برای تشخیص فلج چندگانه باشد، بر اساس عکسهای MRI بیماران، زهر بدست آمده از زنبورهای زنده و هم از طریق نیش زنبورها، هر دو نتایج مشابهی را ایجاد میکنند. بازخورد مشتریان نشان میدهد که حداقل فایده استفاده از این ماده برای موارد ابتلا به فلج چندگانه، توانایی حفظ وضعیت بیمار در زمان آغاز درمان است.
نمونه های درمان ام اس با زهر زنبور عسل
«طبیعت هرگز دروغ نمی گوید» این سخن «ماریس پیوچ» است که توانست در سال ۲۰۰۶ پس از ۷ سال با کمک زنبور درمانی از روی ویلچر خود بلند شود. وی طی یکسال و نیم، دو بار در هفته زهر ۲۰ نیش زنبور عسل را اعمال و همراه آن یک لیوان مخلوط عسل، گرده، بره موم هر روز صبح پس از بیدار شدن از خواب می نوشید. گرچه ماریس تمامی درمان های قابل تصور طبیعی را امتحان کرده بود ولی هیچ یک از آنها نتوانسته بودند شرایط نیروزا و قدرت بخش حاصل از زنبورها را در او القاء نمایند.
کارول باس در طی یک دوره دو ساله با وارد کردن نیش های زنبورها به کف پاها و ستون فقراتش و همچنین مصرف مخلوط ژله رویال، گرده و بره موم به میزان ۳ بار در روز توانست بیماری ام اس خود را مداوا نماید. .
یک دوره درمانی شش هفته ای با نیش زنبورها که در آن ۳ بار در هفته و ۸ تا ۱۰ نیش زنبور استفاده می شد موجب گردید تا بیماری ام اس سوزان برویج کاهش چشمگیری یابد. وی برای کاهش درد ناشی از نیش زنبورها، یک ساعت قبل از نیش خورد ۲ قرص ایبوپروفن مصرف می کرد و روی محلی که قرار بود نیش زده شد، یخ می گذاشت. پس از دریافت نیش ها از یک لیف حمام برای پخش شدن زهر کمک می گرفت. او اکنون می تواند بدون کمک دیگران راه برود و تا حدی کسالت خستگی مفرط او از بین رفته است.
بیشتر بخوانید: با انواع بیماری های زنبور عسل آشنا شوید
نتیجهگیری در مورد استفاده درمانی از زهر زنبور عسل
ملیتین جزء اصلی زهر زنبور عسل است که اثرات بیولوژیکی مثبت بسیار با سمیت نسبتاً کم دارد. پپتید MCD و فسفولیپاز A دو مورد از سمیترین اجزای زهر زنبور عسل هستند. به منظور دستیابی به اثرات بیولوژیکی قطعی آن، از اجزای زهر زنبور عسل به صورت مجزا میتوان استفاده نمود. به عنوان مثال، چینیها اسپری ملیتین را برای فروش عمومی تولید نمودهاند. البته، شدیداً توصیه میشود که بدون مشورت با پزشک خود، هیچ گونه دارو یا ترکیبی را مصرف یا استفاده نکنید.

استفاده درمانی از زهر زنبور عسل برای بیماری های مختلف
طبق اظهارات استفان بوگدانوف در نشریه «علم محصولات زنبور» در فوریه ۲۰۱۴:

استفاده درمانی از زهر زنبور عسل و روش های آن
همانطور که توسط ام. سیمیکس در کتاب «بررسی قدرت درمانی زهر زنبور عسل» بیان شده است:


لودیانسکی، پزشک روس، تجربه خود در زمینه کاربرد زهر زنبور عسل در یک بیمارستان بزرگ روسی را بطور خلاصه بیان کرده است. گزارش نتایج بدست آمده از بیماران او پس از درمان بوسیله زهر زنبور عسل در این بیمارستان، ارائه میشود. این نتایج نشان میدهند که استفاده از زهر زنبور عسل به عنوان دارو، روش امیدوارکنندهای است.
منبع: آهوتا / لینک کوتاه خبر جهت اشتراک گذاری: https://bit.ly/2GvE5zU
استفاده درمانی از زهر زنبور عسل