post

وضعیت کاربرد پروبیوتیک ها در صنعت آبزیان کشور

نگاهی بر وضعیت کاربرد پروبیوتیک ها در صنعت آبزیان

طی چند دهه گذشته، سهم آبزی پروری در تولید پروتئین حیوانی بسیار زیاد شده است و اکنون این بخش تقریبا نیمی از آبزیان مصرفی در سراسر جهان را تأمین می کند.

بر اساس آمار منتشر شده از سوی سازمان شیلات ایران، در سال ۹۶ میزان تولیدات آبزی پروری کشور معادل ۴۵۹۵۲۱ تن بوده است که نسبت به سال قبل ۶.۱۲ درصد افزایش نشان میدهد.

مسلما دست یابی به این میزان رشد سالانه در آبزی پروری با توجه به روند خشک سالی موجود، تا حد زیادی نتیجه افزایش تراکم در سامانه های پرورشی می باشد.

با افزایش تراکم، آبزی در معرض تنش های مختلفی قرار خواهد گرفت و در نتیجه شرایط مساعد جهت بروز بیماری های آبزیان و انفجار مصرف آنتی بیوتیک و سایر داروهای شیمیایی مساعد خواهد شد.

در حال حاضر آگاهی عمومی و قوانین سخت گیرانه، پرورش دهندگان و محققین را به سمت جایگزین های مناسب برای آنتی بیوتیک ها و یافتن ترکیبات محرک ایمنی سوق داده است.

افزودنی های میکروبی (پروبیوتیک ها، پروبیوتیک ها و سین بیوتیک ها) را می توان جزء موفق ترین افزودنی های خوراکی به حساب آورد.

ماهیان سردآبی (قزل آلا) | ماهیان گرم آبی (کپور)

پروبیوتیک ها در صنعت آبزیان — با افزایش تراکم، آبزی در معرض تنش های مختلفی قرار خواهد گرفت

تحقیقات پروبیوتیکی در حوزه آبزیان به صورت گسترده ای در جهان و ایران صورت گرفته است به نحوی که برخی از نشریات معتبر بین المللی مانند Aquaculture از پذیرش و چاپ مطالعات پروبیوتیک ها، پربیوتیک ها و سین بیوتیک ها خودداری می کنند.

در یک تقسیم بندی ساده انواع میکروارگانیسم هایی که در تحقیقات از آنان به عنوان پروبیوتیک استفاده شده است را می توان به باکتری ها (گرم مثبت و گرم منفی)، قارچ ها و ریزجلبک ها دسته بندی نمود.

در ایران اهم مطالعات پیرامون تأثیر باکتری های اسیدلاکتیک، باسیلوس ها و مخمر ساکارومایسیس بر آبزیان بوده است که از این بین، باکتری های اسیدلاکتیک، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده اند.

روش های لقاح و بارور کردن تخم ماهی

محققین در اغلب موارد، به بررسی تأثیر باکتری های پروبیوتیکی بر رشد، ایمنی خونی، ایمنی پوستی، شاخص های خونی، تغییر در باکتری های و فیزیولوژی دستگاه گوارش، مهار باکتری های بیماری زا و تولیدمثل پرداخته اند.

از موارد ذکر شده، مطالعات مربوط به رشد و ایمنی شناسی بیشترین تعداد را دارا می باشند.

علاوه بر این محققین علاقه بسیار زیادی به بررسی تأثیر پروبیوتیک ها بر بیان ژن های درگیر در ایمنی و رشد نشان داده اند.

این در حالی است که تأثیر پروبیوتیک ها بر بازده تولیدمثلی آبزیان کمتر صورت گرفته است.

تحقیقات پیرامون نحوه تأثیر پروبیوتیک ها بر جوامع باکتریایی روده به میزان زیادی توسعه نیافته است و در اغلب موارد تغییر جمعیت باکتری های هوازی روده و باکتری های اسیدلاکتیک و در موارد بسیار نادری جمعیت های باکتری های باسیلوسی ارزیابی شده اند؛ در حالی که جوامع میکروبی دستگاه گوارش بسیار پیچیده بوده و با بررسی های مختصر نمی توان به دیدگاه مناسبی از تغییرات آنان دست یافت.

میگو ، ماهیان خاویاری ، ماهیان زینتی

هرچند که اخیرا روش های شناسایی و شمارش جوامع میکروبی روده آبزیان مبتنی بر PCR تغییرات قابل ملاحظه ای در این زمینه ایجاد نموده اند، همچنان لزوم بررسی همه جانبه مانند مطالعات NGS به شدت احساس می گردد.

به نظر می رسد بیشترین تحقیقات پروبیوتیکی صورت گرفته در حوزه آبزیان مربوط به ماهیانی مانند آزادماهیان، کپور ماهیان، ماهیان خاویاری، ماهیان زینتی، ماهیان دریایی مانند باس آسیایی و انواع تیلاپیا معطوف بوده است.

در سخت پوستان بیشترین سهم مطالعات در اختیار میگوهای خانواده پنائیده بخصوص میگوی وانامی (Litopenaeus vannamei) می باشد، میگوی بزرگ آب شیرین(Macrobrachium rosenbergii ) خرچنگ دراز آب شیرین (Astacus spp.) و آرتمیا (Artemia spp) در رده های بعدی این دست مطالعات قرار می گیرند.

به صورت مختصر تأثیر پروبیوتیک هابر نرم تنانی مانند انواع صدف های خوراکی نیز به چشم می خورد.

احیای ذخایر آبزیان دریای خزر با رهاسازی بچه ماهیان

باوجود وسعت زیاد در مطالعات پروبیوتیکی این محصولات همچنان نتوانسته اند جایگاه خود را در بین تولیدکنندگان و پرورش دهندگان ایرانی به دست آورند.

از دلایل عمده این موضوع می توان به عدم آشنایی کافی پرورش دهندگان با مفهوم پروبیوتیک ها، مشکلات خاص مربوط به افزودن دستی این محصولات به غذاهای آبزیان (به دلیل حل شدن پروبیوتیک ها در آب) و مخصوصا هزینه بالای این محصولات اشاره نمود.

مسلما فعالیت های ترویجی و توسعه دانش بومی جهت تولید داخلی این محصولات می تواند به گسترش استفاده از افزودنی های میکروبی در صنایع آبزیان کمک نماید.

اخبار و مقالات صنعت آبزیان

در سال های اخیر مطالعات شیلاتی (داخلی) به سمت بررسی اثر محصولات گیاهی (عصارهها، اسانس ها و پودرها) و اسیدهای آلی یا نمک های آنان بر رشد، سلامت و تولیدمثل آبزیان معطوف شده است.

مزیت نسبی این محصولات نسبت به افزودنی های میکروبی را می توان در سهولت بیشتر در کاربرد، دسترسی بهتر و قیمت ارزان تر جستجو کرد.

در کنار مزایای فراوان، عدم اطلاع کافی از نوع، خواص، شرایط نگهداری و اثرات جانبی مواد زیست فعال موجود در محصولات گیاهی، سبب شده است تا کیفیت داده های تولیدشده در این زمینه از نوسان فراوانی برخوردار بوده و در برخی موارد سردرگمی محققین یا پرورش دهندگان را به همراه داشته باشد.

با توجه به مرور مطالعات مختلف به نظر می رسد که بتوان با بهره گیری از خواص ضد میکروبی برخی از محصولات گیاهی و اسیدهای آلی و ترکیب آنان با پروبیوتیک های مناسب، تحولات جدیدی را در عرصه افزودنی های خوراکی رقم زد.